Trung Quốc đã đồng ý thảo luận với Phi Luật Tân về quyền đánh cá ở Biển Đông sau khi Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr nói rằng cần có một “đường dây liên lạc trực tiếp” với Bắc Kinh về những tranh chấp hàng hải.
Ông Marcos cho biết Trung Quốc đã đồng ý “ngồi xuống” và thảo luận về quyền đánh cá của người Philippines ở Biển Đông, đồng thời cho biết thêm rằng ông đã yêu cầu Lực lượng bảo vệ bờ biển Philippines và Bộ Ngoại giao “vẽ ra… một bản đồ về các hoạt động đánh bắt cá này” sẽ được trình bày cho Bắc Kinh.
Trước đó, Philippines đã cáo buộc lực lượng hải cảnh của Trung Quốc đã áp dụng “chiến thuật hung hăng” trong một đối diện với lực lượng tuần dương nước này gần Bãi Cỏ Mây do Philippines nắm giữ, nằm cách bờ biển của họ Philippines 105 hải lý (195 km). Hoa Kỳ cũng đã lên tiếng kêu gọi Trung Quốc ngừng quấy rối các tàu Philippines ở Biển Đông.
Trong bối cảnh bị Bắc Kinh gia tăng áp lực ở Biển Đông, Phi Luật Tân đã thắt chặt liên minh an ninh với Hoa Kỳ. Vào đầu năm nay, Manila đã đồng ý cho phép Hoa Kỳ tiếp cận bốn căn cứ quân sự mới, ba trong số đó nằm ở phía bắc và đối diện với Đài Loan.
Trong chuyến thăm chính thức Hoa Kỳ vào ngày 1 tháng 5, Tổng thống Marcos đã nhấn mạnh tầm quan trọng của Hoa Kỳ với tư cách là đồng minh duy nhất có ký hiệp ước an ninh với Phi Luật Tân, trong khi tình hình địa chính trị ở Biển Đông được cho là “phức tạp nhất trên thế giới hiện nay”. Trước đó, Hoa Kỳ và Phi Luật Tân đã thực hiện cuộc tập trận chung hàng năm với quy mô lớn nhất từ trước đến nay.
Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden nói với ông Marcos rằng Hoa Kỳ cam kết “chắc như thép” sẽ bảo vệ đồng minh của mình, kể cả ở Biển Đông.
Lãnh đạo hai nước cũng đồng ý trên các hướng dẫn mới để hợp tác quân sự mạnh mẽ hơn, cũng như tăng cường hợp tác kinh tế.
Chuyến thăm Washington của Tổng thống Marcos đánh dấu bước ngoặt lớn trong quan hệ Hoa Kỳ – Philippines trong khi cả hai nước tìm cách đẩy lùi những hành động ngày càng hung hăng của Trung Quốc gần Đài Loan và Biển Đông.
Trong cuộc đối đầu giữa hai cường quốc Mỹ – Trung, Phi Luật Tân cho thấy đã “chọn phe” Hoa Kỳ sau khi thời tổng thống Rodrigo Duterte đi gần với Trung Quốc hơn nhưng Bắc Kinh đã không thực hiện các hứa hẹn kinh tế cũng như giải quyết tranh chấp về biển Đông giữa hai nước, khiến dư luận Phi Luật Tân cho rằng ông Duterte đã bị Bắc Kinh lừa.
Phải chăng động thái này của Manila khiến Bắc Kinh xuống nước đồng ý thảo luận về quyền đánh cá ở Biển Đông với Phi Luật Tân trong khi đối với Việt Nam thì Trung Quốc tự xem như có quyền áp đặt lệnh đánh bắt cá, hoàn toàn không quan tâm gì đến phản đối yếu ớt của Hà Nội.